SAĞLIKLI VE ETKİLİ İLETİŞİMDEKİ YANLIŞLAR VE DOĞRULAR

İnsanların eğitim ve iş hayatlarında, aile ve sosyal yaşamlarında başarıya ulaşabilmeleri için etkili ve sağlıklı iletişim becerileri gösterebilmeleri çok önemli. Öyle ki; çoğunlukla yeteneklerini, becerilerini sergileyemeyip kabuğuna çekilen birçok gizli dahi umutsuzca keşfedilmeyi beklerken, iletişim becerileri daha yüksek olan daha az becerikli insanlar hem iş, hem sosyal hayatlarında daha başarılı olabilmekteler.

Birçok sosyal bilimci bu konularda araştırmalar yapmış, yapılmaması ve yapılması gereken şeyleri öneriler halinde sunmuş. Sağlıklı bir iletişimi anlayabilmek için belki de önce sağlıksız iletişimin nasıl olduğunu anlayabilmek gerekiyor.

Sağlıklı ve etkili iletişimi engelleyen başlıca nedenleri maddeler halinde özetleyecek olursak;

Gerçek: Sürekli haklı olduğunuza, gerçekleri sadece sizin bildiğinize inanırsınız. Haklı olduğunuzu ispatlamak ve karşınızdakini ikna etmek için o kadar çok uğraşırsınız ki, ‘kazanmak’ her şeyden önemli olur. Hatta bazen kazanmak uğruna öyle kanıtlar toplarsınız ki, bir de bakmışsınız ki gerçeklerden uzaklaşıverip gitmişsiniz. Sadece ‘kazanmak’ hedef olduğunda karşınızdakinin ne düşündüğünün, ne hissettiğinin de önemi kalmaz.

Suçlamak: Sorunun kaynağının karşınızdaki olduğunu iddia edersiniz. Bazı kişiler başlarına gelen her şey için karşısındakini suçlar. Sürekli suçlanan kişi de ya kendini koruma çabasına girer ya da karşı suçlamaya geçer. Her iki durumda da iletişimin tadı kaçmıştır.

Savunma: Kendi hatanızı, eleştirileri veya ufacık bir yanlış anlamanızı kabul etmez ve sürekli kendinizi korumaya çalışırsınız.

Mağduriyet: Karşınızdakinin zulmü ile karşı karşıya gelmiş bir mağdur olduğunuzu iddia edersiniz. Bütün konuşmalarınız, tutumunuz, duygularınız bu yöndedir.

Aşağılama: Sert, iğneleyici veya aşağılayıcı konuşarak karşınızdakini utandırmaya veya küçük düşürmeye çalışırsınız.

Etiketleme: Karşınızdakine etiketler, isimler takarsınız ve onun hiçbir zaman değişmeyeceğini düşünürsünüz: “O tembelin biridir”, “O görgüsüzdür”, “O çok hırslıdır” gibi. Oysa etiketler sadece maddelere konur, ‘bardak’ ‘masa’ vs. Çünkü bir bardak değişemez, bardak olarak kalır. Oysa insanlar değişir, gelişir, büyür, dönüşür. Etiketler koyduğunuzda onların değişimini algılayamazsınız.

İmalı, alaycı konuşma: Tutumunuz, bakışlarınız, seçtiğiniz kelimeler, sesinizin tonu ile karşınızdakini küçümsersiniz, alay edersiniz, hor görürsünüz.

Günah keçisi, şamar oğlanı: Karşınızdakinin hatalı, eksik, yetersiz olduğuna inanır, onu tüm sıkıntılarınız ve sorunlarınız için günah keçisi haline getirirsiniz.

Konuyu saptırma: Konuyu sürekli olarak değiştirerek geçmiş mağduriyetleri, talihsizlikleri, haksızlıkları listelersiniz.

Karşı atak: Size yönelen eleştirilere eleştiri ile karşılık verirsiniz.

Kendinizi suçlama: Başkalarının sizi eleştirmesinden kaçınmak için çok hatalı, eksik gibi davranırsınız.

Umutsuzluk: Her şeyi denediğinizi ve hiçbir şeyin işe yaramadığını iddia edersiniz.

İnkar: Sorunun içinde sizin de rolünüzün olduğunu inkar edersiniz veya kusurlu olmadığınıza ısrar edersiniz.

Yardım: Karşınızdakini dinlemek yerine sürekli öğüt vererek ‘yardım’ edersiniz.

Pasif agresif davranış: Hiçbir şey söylemezsiniz ama kapıları çarparsınız.

Akıl okuma: Kimsenin akıl okuma becerisi yoktur ama sık sık karşınızdakinin ne düşündüğünü bildiğinizi düşünür ve ona göre cevap verirsiniz. Aynı şekilde karşınızdakinin de sizin neler düşündüğünüzü, nasıl hissettiğinizi bilmesini beklersiniz.

Elbette tüm bu sağlıksız iletişim örneklerinin yanı sıra doğru ve etkili iletişim kurabilmek için kendimizi yönlendirecek, üstlenmemiz gereken önemli görevlerimiz olmalı:

Doğru ve aktif dinlemek, empati kurmak çok önemlidir. Empati, karşınızdaki kişinin bakış açısını anlama, kendinizi karşınızdakinin yerine koyabilme, dünyaya onun gözüyle bakabilme becerisidir. Empati yaparak dinlediğinizde karşınızdakinin neler hissettiğini de anlayabilirsiniz.

Kendinizi doğru ifade etmek; bunu yaparken agresif veya pasif olmamak, orta yolu bulmak çok önemlidir. Karşınızdakini suçlamadan iletişim kurarken bir yandan da duygularınızı ve düşüncelerinizi net olarak ifade edebilmelisiniz.

Her şeyden önemlisi karşınızdakine saygılı davranmayı kendinize temel görev edinmelisiniz. Karşımızdaki her kim olursa olsun ona karşı saygılı davranmak, kendimize duyduğumuz saygının da bir göstergesidir.

Hepinize iyi hafta sonu ve mutlu bayramlar dileklerimle…