KAYBOLAN MESLEKLER

Eskiden şehir hayatında yaygın olan bazı meslekler vardı : Terzi, köşker (ayakkabı tamircisi), kırtasiye, bakkal, fırın, kasap, vb gibi...  Kırsalda kaybolan semercilik, sepetçilik, kalaycılık vb gibi mesleklerden bahsetmeyeceğim bile. Şimdi onlar yaygın olarak ya yoklar, ya da eskisi gibi esnaf işletmeleri değiller. Çünkü bu meslekler ticarete kurban gitti. Ferhan Şensoy’un ünlü bir oyunu vardı: “Kahraman bakkal süpermarkete karşı!” O zamanlar süpermarketler yeni çıkmıştı. Mahalle bakkallarının veresiye defteri onlarda olmasa da insanlar alışveriş sepetleriyle reyonlar arasında gezinmeyi sevmişti. Yine de kırtasiye malzemeleri ve kitap satmıyorlardı. Zamanla ulusal zincir marketler oluştu. Kırtasiye ve kitap reyonları da oluştu. Hatta kasap, balık, pastane, fırın reyonları olanlar da vardı. Ulusal zincir marketlere yerel zincir marketler eklendi, sonra ucuzluk zincir marketleri bir virüs gibi istila etti tüm ülkeyi, her sokak arasına binlercesi açıldı. Kahraman bakkallar, kırtasiyeler, kasaplar birer ikişer kapanmaya başladı. Hazır kıyafet üretimi ve konfeksiyon mağazaları o kadar yaygınlaştı ki, terziler sadece bu mağazaların sattığı kıyafetlerin paçalarını ayarlayan yerlere dönüştü. Fabrikasyon ayakkabı üretimi o kadar arttı ki, ayakkabılar artık kullan at haline dönüştü ve ayakkabı tamircileri de nerdeyse artık pek yok gibi. Bu listeyi uzatmak mümkün belki ama bu kadarını söylemek bile mesleklerin ve esnaflığın içinde bulunduğu çıkmazı göstermeye yeter de artar bile.

Bu meslekler içinde ticaretin pençesine düşen özel eğitim kurumları sebebiyle sıkıntıya düşen mesleklerden biri de ne yazık ki öğretmenlik.  Öğretmenlik mesleğini ticarete kurban etmeyen, kişilik sahibi, emekçi öğretmenlerin varlığı hala çoğunlukla devam ediyor olsa da gün geçtikçe özel okulların çoğunda öğretmen – öğrenci ilişkisi tipik bir müşteri ilişkisine dönüşmeye başladı. Onurlu öğretmenlik mesleğini yıllarca ifa eden kişilerden biri de benim babam. "Baban eskiden öğretmendi, değil mi?" diyenlere, "Hayır, babam hala öğretmen." diyorum. "O sadece emekli bir devlet memuru." Çünkü babam gibi öğretmenler, öğretmenliği tüccar olarak yapmadılar.  Ne güzel ki; öğretmenlerin çoğu hala tüccar değil.

Şimdilerdeyse gelişen yapay zeka teknolojisi ve otonom araç ve makinelerin insan iş gücüne ihtiyaç bırakmayacağı yönünde kehanetler var. Bakalım gelecek bizlere neler getirecek? Bekleyip hep birlikte göreceğiz.

Hepinize iyi hafta sonları dileklerimle